… de schoonheid van deze aria is met geen pen te beschrijven. En dat geldt voor veel muziek van Bach, speciaal wanneer de dood het thema is, zoals in de cantates ‘Ich habe genug’ en ‘Vergnügte Ruh’. Dat de dood voor Bach een uitzonderlijk inspirerend onderwerp was, is onmiskenbaar.

In zijn eigen leven was de dood alomtegenwoordig. Bach wordt als klein jongetje wees, hij verliest zijn eerste vrouw op jonge leeftijd (zij is al begraven wanneer hij thuiskomt van een reis), en maar liefst negen van zijn kinderen sterven voor hun tiende levensjaar. Zoveel leed – het is bijna niet voor te stellen. Het ligt voor de hand dat Bach door het toonzetten van teksten als ‘Ich freue mich auf meinen Tod’ (BWV 82) of ‘Mir ekelt mehr zu leben’ (BWV 170) probeerde de dood een plaats te geven, wellicht zelfs zich er mee te verzoenen. Deze positieve benadering van de dood is des te opvallender omdat het lutheranisme, waar Bach in veel opzichten zo nauw aan verwant is, de dood juist als allergrootste vijand ziet, als datgene wat Christus moest overwinnen. Tijdens de barok, een tijd zonder antibiotica en zonder goede hygiene, was de dood alomtegenwoordig; kindersterfte was eerder regel dan uitzondering. Was er in een tijd van zoveel machteloosheid tegenover ziekte en lijden wellicht meer acceptatie? Zo bedankt Buxtehude in zijn ijzingwekkende ‘Klaglied’ zijn vader voor alles wat hij hem heeft geleerd en wenst hem een zachte rust. Naast de immense droefheid die van het werk uitgaat, is ook een zekere meditatieve berusting voelbaar.

Maarten Engeltjes en Andreas Wolf leerden elkaar kennen in 2009 toen William Christie hen selecteerde voor zijn jong talent programma ‘Les Jardin des Voix’. Inmiddels zijn beiden succesvol en veelgevraagd als solist en komen zij elkaar regelmatig tegen op de nationale en internationale podia. Naast hun vriendschap is het ook de muziek van Bach die hen bindt. Samen een programma maken rond Bach is voor hen dan ook de vervulling van een grote wens. Misschien is de keuze voor de dood als thema niet het eerste wat je zou verwachten van twee jonge zangers en een nog jonger ensemble. Of heeft de dood misschien ook andere, minder zware, angstaanjagende aspecten? Is sterven niet juist een natuurlijk onderdeel van het leven en, in het geval van een voltooid leven, een nobel iets – het plaatsmaken voor een nieuwe generatie om zich te kunnen verwonderen over de schoonheid van het leven? En is dat niet juist wat Bach ons probeert te vertellen met zijn ongekend mooie en troostende melodieën?